Beşiktaş Yerel Tarih Projesi Nedir?
Beşiktaş ilçesinin ve halkının sahip olduğu sosyal ve kültürel mirası kayıt altına almaya çalışan, bu mirası dijital bir veritabanı üzerinden topluma tanıtmayı amaçlayan bir araştırma projesi.
Neden Beşiktaş?
Çünkü Beşiktaş, Boğaziçi’nin güney ucundaki konumu, denizle ve denizcilikle ilişkisi, imparatorluktan miras eserleri, cumhuriyetin köklü eğitim kurumları, popüler sahil gazinoları, başarılı spor kulüpleri, geleneksel mahalleleri, çokkültürlü geçmişi ve politik birikimiyle başlı başına bir kültür varlığı.
Ne var ki bu kültürel zenginliği tek bir çatı altında toplayan bir çalışma bugüne kadar yapılmamış. Dahası, kentin geri kalanı gibi, Beşiktaş da hızla değişiyor ve burada yaşayan “Beşiktaşlılar” gün geçtikçe azalıyor.
İşte bu proje, bu nedenlerle hayata geçirildi. Daha da geç kalmadan, Beşiktaşlılar tümüyle buradan göç etmeden, kısacası “tren kaçmadan” evvel…
Projenin İçinde Neler Var?
Yapılan araştırmalar, Beşiktaş’ın ve Beşiktaşlıların geride kalan yüzyıldaki gündelik hayat deneyimlerine odaklanıyor. Bu deneyimler ise, bir zamanlar ilçede yer alan hafıza mekanları ve kolektif bellekte yaşayan olaylar üzerinden incelenip sınıflandırılıyor.
Beşiktaşlıların büyüdükleri sokaklar, okudukları okullar, oynadıkları oyunlar, buluştukları kahvehaneler, eğlendikleri gazinolar, gittikleri sinemalar, doluştukları tribünler, tuttukları balıklar, kutladıkları bayramlar, oy kullandıkları seçimler ve daha nicesi bu projede yer alan konular arasında.
Öyleyse Projede Ne Yok?
Proje, Beşiktaş’ın 23 mahallesi ve 20. yüzyıl başından günümüze uzanan mekansal ve zamansal sınırlara sahip. Dolayısıyla Antik Çağ’dan 1800’lere kadar geçen uzun döneme dair bir bilgi içermiyor.
İlçedeki tarihi yapılar ve eserler de doğrudan mimari ve sanatsal yönleriyle işlenmeyen konular arasında. Bunlar, ortaklaşa kullanılan ve toplumsal bellekte yaşayan yönleriyle projede yer alıyorlar. Örneğin bir hamamın mimari özelliklerinden ziyade onun içinde yıkananların veya bir iskelenin rıhtım uzunluğu değil, yaklaşan vapuru orada bekleyenlerin hikayeleri bu projenin içeriğini oluşturuyor.
Son olarak, bu proje Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün değil, Beşiktaş ilçesinin ve Beşiktaşlıların tarihini kapsıyor. Elbette “kara kartallar” da içeride sık sık anılıyor ama burada yalnızca büyük zaferlerden ibaret bir kulüp tarihi beklememek lazım.
Araştırmalar Nasıl Yapılıyor?
İki biçimde: bunlardan biri, Beşiktaş’la ilgili kitaplarda, makalelerde, tezlerde, gazetelerin ve süreli yayınların veri tabanlarında, kurumların ve kişilerin arşivlerinde yapılan taramalar. Bu kaynaklarda, proje kapsamındaki mekanlar, olaylar ve kişiler hakkında yazılı bilgiler ve görsel malzemeler toplanıyor. Farklı görüşler arasında karşılaştırmalar yapılıyor, gerekli izinler alınıyor, veriler tasnif ediliyor ve arşivleniyor.
Diğer araştırma yöntemi ise sözlü tarih. Eski Beşiktaşlılarla, yaşamının bir dönemini Beşiktaş’ta geçirenlerle, Beşiktaş’ı tanıdığını veya özlediğini dile getirenlerle birebir görüşmeler yapılıyor. Beşiktaş’a ve Beşiktaşlılara ilişkin hatıralar ve deneyimler toplanarak proje içeriğine katılıyor. Tabii bu görüşmeler sırasında aile albümlerinden toplanan fotoğrafları, okul karnelerini, düğün davetiyelerini ve daha nice kişisel belgeyi de unutmamak lazım.
Projeye Herkes Katkıda Bulunabilir mi?
Evet. Zaten projenin esas amacı kente ve topluma dair anlatacakları olan ve bunları gelecek kuşaklara aktarmak isteyen herkesin bu çalışmaya katkı sunması. Ne de olsa ortak bir geçmiş, ancak el birliğiyle dayanışarak ve paylaşarak korunabilir.
Nasıl Katkıda Bulunacağız?
Elinde Beşiktaş’a dair eski belgeler bulunan veya belleğinde mahallesinin geçmişine ait anıları yaşayan herkes, bu kıymetli bilgi ve belgeyi yazılı onay vererek projeye ekleyebilir. Bununla ilgili tüm ayrıntılar projenin internet sitesinde yer alıyor: http://demo.besiktasyereltarih.com/tr-tr/bilgi-belge-paylasin
Bu Projenin Arkasında Kim Var?
Beşiktaş Yerel Tarih Projesi 2003’ten bu yana somut ve somut olmayan her türlü kültür varlığını korumak, tanıtmak ve bu konuda toplumda güçlü bir farkındalık yaratmak için çalışan Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı tarafından yürütülüyor. Vakfın merkezi de Beşiktaş Balmumcu’da.
Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı Bu İşten Ne Kazanıyor?
Beşiktaş Yerel Tarih Projesi hiçbir surette kâr amacı gütmeyen bir çalışma. Vakfın çatısı altında, bir grup genç araştırmacı ve bilim insanının ortak çabasıyla hayata geçirildi ve yaşatılmaya çalışılıyor. Bu proje, vakfın faaliyet alanı ve hedefleri kapsamında kente ve topluma kazandırılmış kalıcı bir arşiv. Bu nedenle vakfın, proje üzerinden Beşiktaş’ın ve İstanbul’un bir dönemine ışık tutulması, kültürel mirasın korunması ve toplumun bu mirası benimseyerek sahiplenmesinden başka bir kazanımı yok.
Bir Kâr Beklentisi Yoksa Proje Nasıl Ayakta Duracak?
Elbette projenin kamuoyu tarafından benimsenmesi, geliştirilmesi ve yaşatılmasıyla. Bu tür projeler, ancak kamuoyundan gördüğü ilgi ve katılım ölçüsünde hedeflerine ulaşabiliyor ve uzun ömürlü olabiliyor. Bunun yanında, Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı’na yapılacak ayni ve nakdi bağışlar da projenin teknik özelliklerinin geliştirilebilmesi için önemli katkılar sunacak. Projeye bağış yapmak isteyenler, vakfın internet sitesini ziyaret edebilir: https://kulturbilinci.org/tr-tr/bagis/donation/bagis.html
Proje Ne Zaman Sona Erecek?
Beşiktaş uçsuz bucaksız bir derya, araştırma konularının kapsamı ise adeta dipsiz bir kuyu. Bu nedenle projenin aslında belirlenmiş bir “sonu” yok. Daha doğrusu, yeni bilgi ve belgelerin eklenmesiyle, projeye katkı sunmak isteyen Beşiktaşlıların katılımları ve paylaşımlarıyla, bunun içeriği sürekli gelişen ve günden güne zenginleşen dijital bir bellek ve veri tabanı olarak yaşaması amaçlanıyor.