Günümüzün Vişnezade, Türkali, Muradiye ve eski ismiyle Şenlikdede mahallelerinin Harbiye ve Nişantaşı sırtlarına doğru uzanan yamaçları, türlü yeşilliklerin yetiştirildiği bostanlarla doluydu. Üstelik son nüveleri 60’lı yıllarda dahi görülünceye kadar…

Bu yemyeşil tarım alanları, Maçka Bostanları ismiyle anılır ve yamaçlardan Boğaziçi’ne doğru akıp gelen dere sularıyla beslenirdi. Her ne kadar 30’lu yıllar itibariyle, zaman zaman bu bostanların lağım sularına maruz kaldıkları gündeme gelse de, buradaki yetiştiricilik faaliyetleri uzun bir süre daha devam etti. 1957’de Hüsrev Gerede Caddesi’nde dünyaya gelen Zafer Arapkirli, çocukluk yıllarında Maçka Bostanlarına yetişen son Beşiktaşlılardan biri:

“Şimdi İstanbul Teknik Üniversitesi Yurdu’nun bulunduğu alan eskiden bostandı. İstanbul’un en bilinen bostanlarından biriydi orası. Muazzam geniş bir bostandı. Her türlü sebzenin, meyvenin yetiştiği bir bostan. Özellikle incir ve dut ağaçları çok ünlüydü oranın. Bizim de bütün çocukluğumuz o bostanda geçti. Evimizin hemen karşısındaydı. Zaten o bostanın bitimi, Maçka, Teşvikiye semtinin başladığı yerdi. Şişli Meslek Lisesi ya da Motor Meslek Lisesi vardı orada, şimdiki o büyük binanın olduğu yer.”

Maçka Bostanları nice çiftçi tarafından ekilip biçilse de, bu alanın 50’li ve 60’lı yıllarına tanıklık edenlerin unutamadıkları bir bostancı vardı: Arnavut Latif. Küçükçiftlik Parkı tarafındaki arazisinde yetiştirdiği ürünlerle, yıllarca Beşiktaşlıların mutfaklarını ve sofralarını doldurdu. Arnavut Latif’le ilgili hatıraları hȃlȃ belleğinde saklayanlardan biri de, 1961’de Şenlikdede’de dünyaya gelen ve çocukluğu bu muhitte geçen Müjdat Yetkiner:

“Parkın içine girdiğin zaman, Latif Abi vardı, Bostancı Latif. Yani biz çocukken domates, biber, marul çalardık onun. Kızardı bize. Gelin, derdi, toplayın, size ben vereceğim, derdi. Öğretmişti bize, nasıl toplanacağını. O marulları dibinden kestirtmezdi, kenarlarından koparttırırdı ki o yukarıya doğru büyüsün diye. En son, finalinde bir sopa gibi kalırdı. Onu keserdi, soyardı bize, yedirirdi. Allah nur içinde yatırsın. Latif Amca çok özel bir insandı. Çakır gözlü, masmavi gözleri vardı ve top manyağı bir adamdı. Bize, o bostanın kenarında top oynamamıza izin verirdi.”

1950 yılında Valideçeşme’de doğan Turgut Vidinli de, Arnavut Latif’i neşeli haliyle hatırlayan Beşiktaşlılardan biri:

“Latif diye bir Arnavut, babamın da, bizim de tanıdıklarımızdan. Bir tane, orada küçük bir kulübesi vardı, tek başına yaşıyordu. Karısı var mıydı, unuttum. İşte oradan incir zamanı ne varsa, ceviz, şu bu filan, yaz olur domates, kış olur pırasa, ıspanak, böyle bir tane sepeti vardı, koluna girerdi sepetin, içine koyardı, başlar böyle şarkı söyleye söyleye toplama… ‘Haydi domato’, bir de böyle bağırırdı.”

Kentin o yıllarda pek çok yerinde olduğu gibi, bostanlarla mezarlıklar Maçka’da da yan yanaydı. 50’li yıllarda başlayan kentin hızlı ve plansız dönüşüm süreci, tıpkı mezarlıklar gibi bağları, bahçeleri ve bostanları da etkiledi. Vişnezade ile Teşvikiye arasında hızla artan yapılaşma sürecinde, Maçka Bostanları da ardı ardına asfalt yolların ve apartmanların altında kaldı.

Bir zamanlar Ihlamurdere Caddesi’nde kurulan Cumartesi Pazarı’na sadece birkaç yüz adım öteden gelen taptaze kıvırcıklar, marullar, fesleğenler, salatalıklar ve daha nice yeşillik, artık kilometrelerce öteden, başka kentlerin tarlaları ve seralarından taşınıp buraya geliyor.

Murat Bardakçı, “Maçka Parkı’nı milyarlar savurup park yapmak!”, Habertürk, 02.08.2017.
“Lağımlarla sulanan sebze bahçeleri…”, Cumhuriyet, 19.08.1934.
“Lağım sularile sulanan sebzeler”, Cumhuriyet, 26.06.1935.
“Yeni Açılan Yollar”, Cumhuriyet, 13.09.1949.
Zafer Arapkirli’yle 9 Şubat 2018 tarihinde Balmumcu’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Murat Dağlı’yla 18 Şubat 2021 tarihinde Balmumcu’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Erdoğan Agan’la 12 Mart 2021 tarihinde Balmumcu’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Müjdat Yetkiner’le 2 Nisan 2021 tarihinde Balmumcu’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Oğuz Özyaral’la 1 Temmuz 2021 tarihinde Silivri’de yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Turgut Vidinli’yle 14 Eylül 2021 tarihinde Sinanpaşa’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.