+90 (212) 347 24 25

KURUÇEŞME KÖMÜR DEPOLARI
Benim de anlatacaklarım var!

20. yüzyılın büyük bir kısmında Kuruçeşme sahilini işgal eden kömür depolarının kuruluşu, Mütareke Yılları olarak anılan 1918-1923 aralığına uzanıyordu. Bir zamanlar yalıların ve sahil sarayların sıralandığı bu hat üzerinde, Karatodori Paşa’ya ait bir yalıda 1918’de çıkan yangın, hem bu yalıya hem de bitişiğindeki diğer yapılara büyük zarar verdi. Yok olan yalılardan birinin sahibi, arsasını kömür deposu olarak kullanması için bir Fransız şirketine kiralayınca, sahilin 1980’lere kadar uzanacak “kara” talihinin de fitilini ateşlemiş oldu.

Kuruçeşme sahilinde ardı ardına kömür depoları kurulmadan evvel, kentin kömürleri Çengelköy-Kuleli arasındaki duvarlarla çevrili büyük depolarda saklanırdı. Ne var ki Kuruçeşme’deki yangının ardından ortaya çıkan metruk alan, kentin Avrupa yakasında kömür depolamak için yeni bir alternatif doğurdu. Daha 20’li yıllardan itibaren kömür depolarının sayısı hızla arttıkça, Kuruçeşme halkı da durumdan şikayetini sürekli dile getirmeye çalıştı. Mahallede havanın kirlendiğine, halkın çamaşır asmakta ve nefes almakta zorlandığına, Boğaziçi’nin görüntüsünün bozulduğuna dair haberler gazetelere yansırken, ahali de depoların kaldırılması için ardı ardına davalar açmaya başladı.

1950’lere kadar zaman zaman gazetelerde depoların Kuruçeşme’den kaldırılacağına dair kararlar alındığı yazsa da, buradaki kömür yığınları ve yarattıkları tüm olumsuzluklar 1980’lere kadar var olmaya devam etti. Nihayet Bedrettin Dalan’ın anakent belediye başkanlığı döneminde alınan kararla, kömür depoları Kuruçeşme’den kaldırıldı ve sahildeki bu alan, 2 Mart 1989’da açılışı yapılan bir parka dönüştürüldü. Parka yaşamı boyunca kömür depolarının buradan kaldırılmasını savunan İstanbul’un eski belediye başkanlarından Cemil Topuzlu’nun adı verildi ve bir heykeli dikildi.

Emin Kahyaoğlu, “Kuru Çeşme Kömür Depoları”, Son Telgraf, 01.06.1939.
Özlem Atalan, “Ortaköy-Kuruçeşme Sahilinde Yapılaşma; 20. Yüzyıl Başları”, Turkish Studies, c. 10, s. 10 (2015): 99-132.
İbrahim Demir’le 22 Şubat 2018 tarihinde Ortaköy’de yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Emilios Kumvopulos’la 17 Temmuz 2020 tarihinde Mecidiye’de yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Erdoğan Agan’la 12 Mart 2021 tarihinde Balmumcu’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Muzaffer Çankaya’yla 29 Temmuz 2021 tarihinde Ortaköy’de yapılan sözlü tarih görüşmesi.

Fotoğraflar, Belgeler, Kupürler