İstanbul Boğazı’nda denizcilere yol gösteren fenerlerden biri Kuruçeşme Feneri’dir. Kuruçeşme açığında Büyüktaş ve Küçüktaş adı verilen iki kayalıktan büyük olan Sarkis Bey Adası veya Galatasaray Adası olarak anılırken, küçük olanın üzerindeyse deniz feneri yer alır.

Kuruçeşme’de Küçüktaş üstündeki ilk deniz feneri, Ağustos 1860’ta dönemin Kaptanı-ı Deryası Mehmet Ali Paşa ile Avusturya, İspanya, İran, Sardunya, Rusya, Yunanistan ve Fransa devletlerinin delegeleri arasında, Osmanlı kıyılarında fener inşası ve işletmesine dair anlaşmaya dayanır. Bu sözleşmenin imzalanmasından bir yıl sonra, Fransızlar tarafından inşa edilen ve aralarında Kuruçeşme Feneri’nin de olduğu sekiz fener hizmete girer. SALT Araştırma arşivinde bulunan fotoğraflardan, sekizgen bir forma ve dörtkenarındaki kapı/pencere boşluklarına sahip olduğu görülen fener, büyük kazıklar ve taşlar üzerine oturtulmuştur.

Hizmete girdiği 1861 itibariyle Şirket-i Hayriye vapurlarına, Kuruçeşme’ye kömür taşıyan gemilere, balıkçılara ve kayıklarıyla Boğaziçi’nde seyreden denizcilere yol gösteren bu fener, 20. yüzyılın ilk yarısında henüz bilinmeyen bir tarihe kadar çalıştı. Günümüzde Kuruçeşme sularını aydınlatan 7 metre yüksekliğindeki yeşil-beyaz fener ise, bu kayalıktaki ilk fenerin hizmete girişinden tam bir asır sonra, 1961 yılında ilk ışıklarını yaktı. O günden bu yana, Ortaköy ile Arnavutköy arasında seyreden denizcilerin yolunu aydınlatmaya devam ediyor.

“Kuruçeşme Feneri”, Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü, https://www.kiyiemniyeti.gov.tr/yer-detay/140/KURUCESME-FENERI [27.01.2021].
Nuran Taşlıgil, “İstanbul Boğazı’nın Ulaşım Coğrafyası Açısından Önemi”, Marmara Coğrafya Dergisi, s. 10 (2004): 1-18.
Taner Albayrak, “Doğu Akdeniz’de Deniz Fenerleri”, Türk Denizcilik Tarihi Sempozyumu III Bildiriler Kitabı (Mersin: 2011): 268-287.