Teofania Yortusu, her yıl 6 Ocak gününde Ortodoks Hıristiyanların gerçekleştirdikleri bir tören. Hz. İsa’nın vaftizine ithaf edilen bu törende, denize tahtadan bir haç atılır, denizin bereketi ve denizcilerin esenliği adına dualar edilir. Teofania Yortusu veya Türkiye’deki yaygın kullanımıyla Denize Haç Atma Töreni, İstanbullu Rumlarında da asırlardır denize kıyısı olan mahallelerde yaşattıkları geleneklerinden biri.

İstanbullu Rumların Teofania Yortusu’nu Boğaziçi’nde geniş katılımlarla düzenlendikleri köy 1926 yılına kadar Arnavutköy’dü. Bu tören zaman zaman Bebek’te de düzenlendi ama Arnavutköy’deki buluşmalar her zaman daha renkli oldu. Yalnızca komşu sahil köylerinden değil, denize uzak sayılabilecek Pangaltı, Kurtuluş ve Beyoğlu gibi mahallelerden de yüzlerce vatandaş her yıl 6 Ocak’ta Arnavutköy’e gelirdi. Önce kilisede topluca dua edilir, ardından din adamları ve cemaat hep birlikte Akıntıburnu’na gelirdi. Köyün metropoliti bir sandala binerek kıyıdan biraz uzaklaşır, ardından sağ elinde tuttuğu tahta haçı dualar eşliğinde denize atar ve sahilde bekleyen gençler bu haça ulaşmak için Boğaziçi’nin soğuk sularına dalarlardı. Haçı bulup sudan çıkaran kişi onu metropolite teslim eder ve ardından tüm mahalleyi dolaşırdı. Kışın ortasında köye canlılık getiren bu tören, Rumların hep birlikte eğlenerek geçirdikleri günübirlik bir etkinliğe dönüşürdü.

1926 itibariyle Arnavutköy’de çeyrek asırlık bir ara verilen bu törene 1950 yılında yeniden başlandı. Ne var ki bu yeni başlangıç pek uzun ömürlü olamadı çünkü 6-7 Eylül Olayları köyün önce neşesini, sonra da kültürel zenginliğini yok etti. Rumların Türkiye’den ayrılmaya başladıkları 1955 sonrasında uzun süre Arnavutköy’de denize haç atılmadı. Ta ki, 2000 yılında kadar…

Kentteki Rum nüfusun hızla azaldığı 1964 sonrasında, Teofania Yortusu eski yılları aratan düşük ölçekli katılımlarla Haliç’te, zaman zaman da Boğaziçi’nde belirlenen bazı kıyılarda yaşatıldı. 2000 yılına gelindiğinde ise, tören yeri olarak Arnavutköy seçildi ve tıpkı 1955 öncesi gibi, İstanbullu Rumlar 6 Ocak sabahı önce Aya Taksiarhi Rum Ortodoks Kilisesi’nde, ardından da Akıntıburnu’nda bir araya geldi. Dualarla Boğaziçi’nin soğuk sularına atılan haç, neşe ve özlem dolu duygular arasında çıkarıldı ve Teofania Yortusu yıllar sonra Beşiktaş’a geri dönmüş oldu.

“Arnavutköy’de denize haç atıldı”, Hürriyet, 07.01.2000.
Orhan Türker, Mega Revma’dan Arnavutköy’e (İstanbul: Sel Yayıncılık, 1999), 72-73.