Günümüzde Beşiktaş ilçesinin Kültür mahallesi sınırları içinde kalsa da, aslında Arnavutköy kiliselerinden biri sayılan Profiti İlias (İlyas Peygamber) Rum Ortodoks Kilisesi, mimar Pashalis tarafından 1871’de inşa edildi.

Sekbanlar Caddesi’nden Arnavutköy’e doğru inerken sağ tarafta kalan bu kilise, 1865’te İstanbul’u adeta kırıp geçiren ve 30 binden fazla insanın yaşamına mal olan Büyük Kolera salgınının ardından, Arnavutköy’de hayatını kaybeden Rumlar için köyün tepesinde oluşturulan mezarlığın batısına kurulmuştu. Aynı zamanda Büyük Ayazma adlı bir su kaynağının da bulunduğu bu mevkide, aslında Doğu Roma İmparatorluğu dönemine kadar uzanan küçük bir kilise bulunuyordu. Ancak burası, başta Arnavutköy Çileği yetiştiren tarım alanları içinde kaldığından, buradaki ibadethanenin mimari özellikleri veya ne sıklıkla kullanıldığı gibi bilgiler günümüze ulaşmadı. 1783 tarihli bir çizim hariç: Aikaterini Laskaridis Foundation Library arşivinde yer alan bir çizimde, Profiti İlias Rum Ortodoks Kilisesi’nin bulunduğu mevkide çeşmeden su için insanlar resmedilmişti.

Kilise ve ayazmanın geçmişiyle ilgili eldeki diğer veri ise, bu mevkideki ibadethanenin uzun bir geçmişi olan Arnavutköy Panayırı’na yıllarca ev sahipliği yapmasıydı. Profiti İlias Rum Ortodoks Kilisesi, her yıl 20 Temmuz gününde ayazmasında düzenlenen panayır geleneğini 20. yüzyıl ortalarına kadar yaşatmayı sürdürdü. Belleklerde yaşayan hatıralara göre, Rum nüfus henüz köyden ayrılmadan önce, kilisenin hemen bitişiğindeki kır gazinosunda bu panayır günleri hayli kalabalık geçiyor, herkes neşe ve coşku içinde eğlenip kutlamalar yapıyordu. Bugün Arnavutköy’de pek fazla Rum vatandaş kalmadığı için, Profiti İlias Rum Ortodoks Kilisesi de artık nadiren kapısını çalan ziyaretçileriyle kentin orta yerinde sessiz bir şekilde yaşamaya devam ediyor.

Orhan Türker, Mega Revma’dan Arnavutköy’e (İstanbul: Sel Yayıncılık, 1999), 36-39.