18. yüzyıl ortalarından itibaren adım adım bir kamusal alana dönüşen Taksim, Beyoğlu çevresinde Levanten nüfusun artması ve Şişli tarafında yerleşimin gelişmesinin etkisiyle 20. yüzyıla kentin popüler rekreasyon alanlarından biri olarak girdi. 1940’larda ise Cumhuriyet rejiminin tasarladığı yeni İstanbul’un önemli merkezlerinden birine dönüştü. Aslında III. Selim zamanında inşa edilen Topçu Kışlası’nın 1913 sonrasında bir spor sahasına dönüşmesiyle, Taksim açık hava gezintilerine ve Boğaziçi’ne seyretmeye alternatif etkinliklere de ev sahipliği yapmaya başlamıştı. Ancak şimdi rejim değişmiş, yeni başkentin inşasının ardından sıra İstanbul’a gelmişti. Üstelik buraya da, tıpkı Ankara’daki geniş meydanlar, görkemli anıtlar ve yenilenen toplumun bir arada eğleneceği modern gazinolar inşa edilmeliydi.

1935’te kentin planlamasını yürütmek üzere ülkeye davet edilen Fransız Şehir Plancı Prof. Henri Prost, dönemin İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Dr. Lütfi Kırdar’ın da desteğini alarak 1938 sonu itibariyle modern bir metropolün temelini oluşturacak planını uygulamaya soktu. Bu plana göre yeni parklar, meydanlar, bulvarlar ve spor sahaları yapılacaktı. Kentte düzenlenecek iki büyük parktan biri, Gümüşsuyu-Maçka arasındaki vadide yer alacak ve bu arazi birden çok yeşil alanı, gezinti yolunu ve tesisi içinde barındıran çok işlevli bir yapıya sahip olacaktı. Topçu Kışlası’nın yıkılmasıyla, bu alanda bir yandan Taksim Meydanı’yla, diğer yandan Maçka yönündeki 2 No.lu Park’la eklemlenecek İnönü Gezisi ile Taksim Bahçesi’nin düzenlenmesine girişildi. Bu alanın içindeyse ise, açık havada dans partilerine veya kapalı alanda vakur balolara ev sahipliği yapacak “alafranga” bir gazino ortaya çıkacaktı.

Aslında Topçu Kışlası henüz ayaktayken, yapının arkasında Taksim Bahçesi isimli bir yeşil alan vardı. İmparatorluğun ilk modern belediye teşkilatı sayılan ve bugünkü Beyoğlu sınırları içinde hizmet veren 6. Daire-i Belediye, 1855 sonrasında mezarlıkları kent merkezi dışına taşıyarak yerlerine park ve bahçe alanları oluşturmayı amaçlamış; Taksim’deki Katolik ve Protestan mezarlıkları Feriköy tarafına taşınınca, bulundukları alana 1870’te Tepebaşı ve Taksim Bahçeleri oluşturulmuştu. Üstelik 1939’da modern yüzüyle yeniden inşa edilecek Taksim Belediye Gazinosu’nun olduğu yerde de ahşap bir gazino binası vardı.

İnönü Gezisi’nin düzenlenmesiyle eş zamanlı olarak alandaki gazinonun da yenilenmesine girişildi. Mimar Rüknettin Günay’ın tasarladığı bina, 29 Ekim 1939’da verilen Cumhuriyet Balosu’yla kapılarını açtı. Bir tarafı Boğaziçi’ne, diğer tarafı ise Taksim Bahçesi’ne bakan ve dairesel bir forma sahip olan yapı, bir dizi düzenleme daha geçirdikten sonra 4 Ağustos 1940 tarihinde tüm halka hizmet verecek bir işletme olarak çalışmaya başladı. Dönemin basınında “Şehir Kazinosu” ismiyle de anılan bu mekan, yıkıldığı 1967 yılına kadar hem İstanbulluların hem de kente gelen turistlerin katıldıkları pek çok neşeli etkinliğe ev sahipliği yaptı. Çaylı dans günleri, konserler, kalabalık ziyafetler, yılbaşı baloları, bayram kutlamaları birbirini izledi. Hatta gazinoda zaman zaman geniş katılımlı önemli toplantılar da yapıldı.

Beşiktaş ilçesinin güney sınırında, Beşiktaşlılarınsa hemen yanı başlarındaki bu “Batılı” eğlence, dinlence, yeme içme ve kültürleşme mekanının ömrü, Prost’un planladığı büyük yeşil alanın kentsel politikaların gölgesinde yaşadığı dönüşümle sona erdi. 1955’te Hilton Oteli’ne imar izni verilmesi, ona takip edecek benzer yapıların da önünü açınca arsaların değeri arttı ve bu imar faaliyetinin hızla gerisi geldi. 1967 yılında Taksim Belediye Gazinosu yıkılarak tarihe karışırken, onun yerinde kısa zamanda Sheraton Oteli’nin tesisleri yükselmeye başlayacaktı.

Cânâ Bilsel, İmparatorluk Başkentinden Cumhuriyet'in Modern Kentine Henri Prost'un İstanbul Planlaması 1936 - 1951 (İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, 2010).
Sena Yapar, Modernleşme Projesinin Mekanı: Taksim Belediye Gazinosu (1939-1967) (İstanbul: Libra Kitapçılık, 2018).
Taksim, İstanbul’un Kalbi Sergisi, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, kür. Ekrem Işın, Catherine Pinguet, 2014.