Ordu Pazarları ya da halk arasında kullanılan diğer ismiyle ORKO, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) mensuplarının dayanışmalarını sağlamak ve geleceklerini güvence altına almak amacıyla 1961’de kurulan Ordu Yardımlaşma Kurumu’nun (OYAK) oluşturduğu sosyal hizmet çatılarından biriydi.

OYAK, TSK mensuplarına farklı biçimlerde sosyal yardım sağlıyordu. Emeklilik dönemlerinde bağlanan maaşlar, maluliyet ve ölüm durumlarında aile üyelerine verilen destekler, uygun koşullu krediler, toplu konut inşaatları ile Ordu Pazarları adıyla kurulan ve piyasa fiyatlarının altında ürün satın alınabilen alışveriş merkezleri bu sosyal yardımlardan bazılarıydı. Ordu Pazarları, OYAK tüzüğünün 33. maddesi uyarınca 1963’te kuruldu ve ilk Ordu Pazarı Ankara Tandoğan’da kapılarını açtı. Kısa süre içinde TSK mensuplarının yoğun olarak yaşadığı başka mahallelerde yeni mağazaları kurulmaya başladı. Bunlar arasında, Beşiktaş ilçesinin kuzey mahalleleri de vardı.

Barbaros Bulvarı’nın açılmasıyla birlikte, Beşiktaş’ın kuzeyinde yer alan Gayrettepe, Balmumcu, Levent, Nisbetiye, Etiler ve 4. Levent gibi mahallelerin gelişimi 60’lı yıllarda hızlandı. Nitekim 1950’lerde yeni kurulmaya başlayan bu mahallelerin ilk sakinleri arasında çok sayıda muvazzaf ve emekli subay vardı. Bu sakinlerin bazıları, yeni gelişen bu mahallelerde kendi olanaklarıyla satın aldıkları ya da kiraladıkları dairelerde yaşarken, bazıları ise 27 Mayıs ve 12 Mart sürecinde inşa edilen toplu konutlara yerleşmişlerdi. Gayrettepe Subay Evleri, Harp Akademileri Sitesi, Levazım Subay Sitesi ve 4. Levent Deniz Subay Lojmanları, TSK mensuplarının bir arada yaşadıkları Beşiktaş’taki bu kooperatiflerdendi. Çoğunlukla emekli subayların yaşadığı bu toplu konutların yanında, Balmumcu’da, Yıldız’da, Zincirlikuyu’da ve 4. Levent’te muvazzaf asker ve subayların görev yaptığı kışlalar, talim yerleri, sosyal tesisler ve lojmanlar da vardı. 70’li yıllara gelindiğinde bu kadar çok TSK mensubunun yaşadığı Beşiktaş’ın kuzey mahallelerinin de artık Ordu Pazarı şubelerine ev sahipliği yapmaları gerekecekti.

Beşiktaş ilçe sınırları içinde iki Ordu Pazarı şubesi hizmet verdi. Bunlardan görece küçük olanı, Nisbetiye mahallesi sınırları içinde kalsa da yaygın olarak Zincirlikuyu semtiyle anılan Harp Akademileri (daha sonra Akademiler) Sitesi girişinde, bir süpermarket büyüklüğünde olanı ise ise 4. Levent’teki Org. İzzettin Aksalur Caddesi üzerinde kuruldu. Zincirlikuyu’daki şube, daha ziyade Balmumcu, Gayrettepe ve Nisbetiye’de yaşayan TSK mensuplarının, 4. Levent’teki şube ise hem mahallede yaşayanların hem de otomobiliyle daha uzak yerlerden gelenlerin alışveriş yeri olmuştu. Nitekim 4. Levent’teki Ordu Pazarı şubesi hayli büyük olduğu gibi, otomobille gitmesi ve aracı park edecek yer bulması da diğer şubeye kıyasla çok daha kolaydı.

Yüksek kaliteli ve uygun fiyatlı tüketim ürünleri sunan Ordu Pazarları, uzun süre OYAK üyesi olan TSK mensuplarına ve ailelerine bazı ayrıcalıklar sunmakla birlikte, son döneminde OYPA ismini alarak sivil vatandaşların da kullanımına açıldı. OYAK Genel Kurulu’nun aldığı kararla 2002 yılında faaliyetlerine son verilen Ordu Pazarları, 20. yüzyılın ikinci yarısında Türkiye’de perakende alışveriş alanında önemli bir yere sahip oldu.

Erol Kuntsal ve M. Alev Silahtar’la 12 Ocak 2022 tarihinde Konaklar’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.
M. Nizar Aslan, Oyak ve Halkla İlişkiler (Doktora Tezi, TC İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1993), 127-129.