19. yüzyıldan 20. yüzyıla geçerken yolu Beşiktaş’a düşen ressamlardan biri de Namık İsmail’di. 1892’de Samsun’da doğdu, henüz bir yaşındayken ailesiyle birlikte İstanbul’a yerleşti. Babası İsmail Zühtü Bey Tophane’de vezne müdürlüğü yaparken, bir yandan da hat dersleri almış ve kısa sürede sülüs ve nesih yazılarında dönemin ustalarından biri olmuştu. Babalarının hattat olması, Namık İsmail’le ağabeyi Hüsnü Yeğenoğlu ve kız kardeşi Ulviye Yeneroğlu Keskin’in de küçük yaşlarında sanata ilgi duymalarını sağladı.
Namık İsmail’in ilköğrenim yılları Şemsülmekatip’te ve Beşiktaş’taki Hamidiye Mektebi’nde geçti. Beşiktaş’ta okuduğu bu dönemde kıyıya demirlemiş vapurları resmetmeye çalışmış, yaptığı işler resim öğretmeni Viçen Arslanyan’ın dikkatini çekmiş ve sonunda okulu ikincilikle bitirmişti. Ardından Saint Benoit Fransız Lisesi ve Mekteb-i Sultani’de okurken resim tekniğini geliştirdi ve yağlıboya resim yapmaya heves etti. 1911’de yükseköğrenimi için gittiği Paris’te, 1914’teki İstanbul’a dönüşüne kadar önce Académie Julian, ardından Fernand Cormon’un atölyelerinde çalıştı.
Namık İsmail, tatil için İstanbul’a geldiği sırada I. Dünya Savaşı başlayınca silahaltına alınıp Kafkasya Cephesi’ne gönderildi. Ancak rahatsızlanınca 1917’de İstanbul’a döndü ve Harbiye Nezareti Resim Atölyesi’nde çalışmaya başladı. Burada İbrahim Çallı, Mehmet Nuri Arel, Ali Sami Boyar, Hikmet Onat gibi sanatçılarla birlikte savaş konulu resimler yaptı ve bunların 1916’da başlayan Galatasaray Sergileri aracılığıyla halka ulaşmasını sağladı. 1918’de eserlerini Viyana ve Berlin’de sergilemek üzere Celal Esad Arseven’in yardımcısı olarak Almanya’ya gitti. Burada bir süre daha resim dersi aldıktan sonra 1919’da İstanbul’a döndü.
Yaklaşık bir yıl Gaziosmanpaşa Ortaokulu’nda resim öğretmenliği yaptıktan sonra evlendi ve görevinden istifa ederek İtalya’ya gitti. Ertesi sene İstanbul’a dönen Namık İsmail yeni durağı Beşiktaş oldu. Buradaki atölyesinde düzenlediği toplantılarda sosyalist düşüncedeki subayları, akademisyenleri ve sanatçıları bir araya getirerek Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası’nın kurulması için çaba harcadı ve başkanlığını üstlendi. Aynı zamanda bu partinin yayın organı olan ve 1919-1920 arasında yayınlanan Kurtuluş dergisinin de yazar kadrosundaydı. Kurtuluş’ta “Sosyalizm ve Sanat” başlığı altında hem makaleleri hem de desenleri yayımlanıyordu.
Namık İsmail’in Beşiktaş’taki evi ve atölyesi hakkında bazı bilgiler ise, sanatçının Ağustos 1920’de İstanbul’da tanıştığı ve bir süre sonra evinde ağırladığı Ukraynalı ressam Alexis Gritchenko’nun anılarında yer alıyor. 1919’da Moskova’dan ayrılan ve 1921’de Paris’e yerleşinceye kadar yaklaşık iki yılını İstanbul’da geçiren Gritchenko’nun aktarımına göre, Namık İsmail’in hayli zevkli döşenmiş bir evi vardı. Duvarlardaki tablolardan antika silahlara ve süslü mobilyalara kadar, ressamın evi pek çok değerli eşya ve sanat eseriyle doluydu. Namık İsmail, 1920’de yaptığı Bir Şark Odası adlı eserinde, muhtemelen Beşiktaş’taki evinin veya atölyesinin bir bölümünü resmetmişti.
Cumhuriyet’in ilanının ardından 1922’de gittiği Paris’ten geri döndü ve artık yeni resimlerinde biçimin ve desenin değil, renklerin ön plana çıktığı farklı bir anlayışa geçti. Galatasaray Sergilerine katılmaya devam ederken, 1925’te Türkiye Cumhuriyeti için bir arma da tasarladı. 1928 yılında Güzel Sanatlar Akademisi ismini alan eski Sanayi-i Nefise Mektebi’nin müdürlüğüne atandı ve 1935’teki vefatına kadar bu görevini sürdürdü. Kısa sayılabilecek ömrü boyunca savaşlara, krizlere ve yeni bir ülkenin kuruluşuna tanıklık esen Namık İsmail, resim alanında önemli eserler bırakmasının yanında, ülkesinin bağımsızlığı ve yeni kuşakların gelişimi için de çok emek sarf etti.
30 Ağustos 1935 günü Kadıköy-Galata Köprüsü arasında işleyen vapurda geçirdiği kalp krizi sonucu hayata gözlerini yumdu ve cenazesi Yahya Efendi Mezarlığı’nda yatan aile üyelerinin yanına defnedildi.
Ayşenur Güler, “Tale of an Émigré Artist in Istanbul: The Impact of Alexis Gritchenko on the 1914 Generation of Turkish Artists”, Transcending the Borders of Countries, Languages, and Disciplines in Russian Émigré Culture, ed. Christoph Flamm, Roland Marti, Ada Raev (Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, 2018), 129-132.
Gülce Çermikli, Namık İsmail’in Sanatı ve Yaşamı (Yüksek Lisans Tezi, TC Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009).
Güler Bek Arat, “Siyasi Parti Başkanı, ‘Sosyalizm ve Sanat’ Makalelerinin Yazarı Ressam Namık İsmail”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, c. 33, s. 1 (2016): 13-28.