+90 (212) 347 24 25

1943 GENEL SEÇİMLERİNDE BEŞİKTAŞ
Benim de anlatacaklarım var!

Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki son tek partili genel seçim, yine son kez iki aşamalı olarak gerçekleştirilen 1943 Genel Seçimleriydi. Bu seçimin, önceki benzerlerinden bir farkı da, 38 kentte seçilecek milletvekili sayısından daha fazla aday bulunmasıydı. Bu nedenle, söz konusu kentlerde milletvekili adayları arasında ciddi bir rekabet yaşandı ve adaylar, seçim öncesinde kendi bölgelerine giderek seçmenlerle bir araya gelmeye önem verdi.

Milletvekillerini belirleyecek ikinci seçmenlerin listeleri 13 Şubat 1943 günü ilan edildi. Hemen ardından, 15-20 Şubat arasında da yurt genelinde seçmenler, kendilerini temsil edecek ikinci seçmenleri belirlemek üzere sandık başına gitti. Oylamanın devam ettiği günler boyunca, yurttaşları oy vermeye teşvik eden ve katılımı arttırmayı gözeten güçlü propagandalar sürüp gitti. Kentler bayraklarla donandı, hoparlörleriyle gezen motorlu araçlar sabahtan akşama kadar adayların plağa kaydedilmiş seslerini halka dinlettiler. Örneğin 16 Şubat günü, CHP’nin bu propaganda aracının güzergahı üzerinde Ortaköy, Kuruçeşme ve Bebek de vardı.

Seçimin ilk ayağında, halkın yüzde 90’ı oyunu kullandı. Belirlenen ikinci seçmenler ise, 28 Şubat 1943 Pazar günü Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 7. Dönem milletvekillerini seçmek için sandık başında buluştular. Bu defa oyların tasnifinin uzun süreceği öngörüsüyle, oy kullanma işleminin öğleden sonra 2’de tamamlanması kararlaştırıldı. Bu nedenle önceki seçimlerin aksine, ikinci seçmenlerin seçim günü belli saat aralıklarında sandık başına gelmemeleri, kendi ilçelerindeki merkezlerde toplanarak tramvaylarla Beyazıt’a getirilmeleri kararlaştırıldı. Örneğin Beşiktaş’tan taşınacak ikinci seçmenler için, 28 Şubat sabahı dört tramvay bayraklar ve çiçeklerle süslenmişti.

Türkiye Cumhuriyeti’nin son tek partili seçiminin ardından, Türkiye Büyük Millet Meclisi 8 Mart 1943’te yeni dönemin çalışmalarına başladı. İsmet İnönü ikinci kez cumhurbaşkanlığına, Abdülhalik Renda meclis başkanlığına seçildi; Şükrü Saraçoğlu ise oybirliğiyle hükümeti kurmakla görevlendirildi.

Kadri Unat, “Tek Parti Döneminin Son Genel Seçimi: 1943 Seçimleri ve Cumhuriyet Halk Partisi’nin Seçim Propagandaları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, s. 56 (2015): 209-248.

Fotoğraflar, Belgeler, Kupürler