+90 (212) 347 24 25

Benim de anlatacaklarım var!

19. yüzyılın son çeyreğinde, Müslüman çocukların yabancılara ait bir okula devam zorunluluğu olmadan Batı tarzında eğitim alabilmeleri için Osmanlı başkentinde Müslim Hususi Mektepleri açılmıştı. Bunlar arasında ilk açılanlardan biri, Beşiktaş’ta 1882’de hizmete giren Mekteb-i Hamidi adlı özel okuldu. Bu dönem üzerine araştırmalar yapan Nuri Güçtekin’in aktardığı kadarıyla, bu okulun yeri “saray çevresindeydi.” Konumu hakkında fazla bilgi bulunmayan okul, bu ifadeden hareketle Yıldız, Serencebey veya Yeni Mahalle sınırları içinde bir yerde kurulmuştu.

Darüssaade Ağası (tüm harem ağalarının amiri) Vezir Abdülgani Ağa tarafından kurulan ve 1909 yılına kadar padişahın adını taşıyan okul, bu tarihten sonra Mekteb-i Osmani ismini aldı. İlk yılları hakkında elde yeterli bilgi olmasa da, 1894 itibariyle okul hem kız hem de erkek öğrencilere açıktı ve üçü iptidai (ilkokul), üçü de rüşdiye (ortaokul) olmak üzere toplam 6 yıl süren bir eğitim veriliyordu. Farklı seviyelerde okuma, yazı, matematik, coğrafya, edebiyat, temel dini öğretiler, ahlak, usul ve adap üzerine dersler işlenirken, ileri sınıflarda resim, Arapça, Farsça, Fransızca dersleri de veriliyor, ayrıca kız öğrenciler için müfredatta nakış, biçki ve ev idaresi eğitimi bulunuyordu.

Mekteb-i Hamidi/Osmani özel bir eğitim kurumu olmakla birlikte, tüm öğrencileri ücretli değildi. Örneğin 1898 yılının verilerine göre, okulda 222 ücretli, 38 ücretsiz erkek öğrenci ile 90 ücretli, 12 ücretsiz kız öğrenci okuyordu. Çoğunluğu saray çevresinden ailelere mensup çocuklar olan öğrencilerin sayısı yıllar içinde bir düzen göstermedi. Ancak Güçtekin’in ulaştığı belgelere göre, okulun faaliyet yılları boyunca ortalama öğrenci mevcudu 300 civarında idi. 1909 yılında ismi Mekteb-i Osmani’ye dönüşen okul, 1913’te ya da 1914’de faaliyetlerine son verdi.

Nuri Güçtekin, İstanbul’daki Müslim Özel Mektepleri (1873-1922) (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2013), 125-128.

Fotoğraflar, Belgeler, Kupürler