Türkiye tarihindeki en büyük açıkhava toplantılarından biri, 1 Mayıs 1977 günü Taksim’de gerçekleşti. Yüzbinlerce kişinin katıldığı İşçi Bayramı kutlamaları, bundan bir yıl önce, Devrimci İşçi Sendikaları’nın (DİSK) öncülüğünde yine Taksim Meydanı’nda kutlanmıştı. 1977 kutlamaları için yine etkinliğin organizasyonunu DİSK üstlendi, İstanbul Valiliği ve emniyet güçleri ise asayişi kontrol edecekti.
Bu yıllarda, ülkedeki sol hareket içindeki fikir ayrılıkları nedeniyle bir gerilim vardı. SSCB ve Çin yanlısı örgütler arasında süregelen gerginlik, 1 Mayıs kutlamaları öncesinde de devam etmiş; DİSK, Maocu grupları Taksim Meydanı’na almamayı savunurken, karşı taraftaki bazı örgütlerse kutlamalara katılacaklarını ilan etmişlerdi. Gerilim yalnızca bu gruplar arasında değil, örneğin birbirine yakın görüşleri savunan Dev-Yol ile Kurtuluş Hareketi arasında da yaşanıyordu. Dönemin basını da, 1 Mayıs günü yurt genelinde türlü çatışmalar yaşanabileceğini duyurmuş, kimileri halkı uyarırken kimileriyse söylentileri adeta bir provokasyona çevirmişti.
1 Mayıs günü Taksim’de yapılacak kutlamalar için, halkın toplanacağı ve hep birlikte alana gideceği iki merkez nokta belirlendi. Maocu olarak bilinen Halkın Kurtuluşu yanlıları Saraçhane-Tarlabaşı üzerinden, Dev-Yol ise Beşiktaş-Dolmabahçe üzerinden alana gelecekti. DİSK’e bağlı sendikalar ise, hem Beşiktaş hem de Mecidiyeköy üzerinden alana girmek üzere toplanacaktı. Planlandığı gibi de oldu. 1 Mayıs sabahı erken saatlerde, çoğu DİSK’e bağlı işçiler Beşiktaş’ta Barbaros Meydanı’nda toplanmaya başladı. Kısa süre içinde on binlerce kişi, rengarenk bayraklar, pankartlar ve dövizlerle birlikte alanı bayram yerine çevirdi. Hoparlörlerden marşlar çalınıyor, miting düzeniyle ilgili duyurular yapılıyordu. Kalabalık şarkılar, marşlar ve halk dansları eşliğinde Dolmabahçe ve Gümüşsuyu üzerinden Taksim’e doğru hareket ettiğinde, Anadolu kentlerinden gelen işçilerin de katılımıyla kortejin arkası Barbaros Bulvarı’nı da aşmış, neredeyse Levent’e kadar uzanmıştı. Beşiktaş’ta başlayan bu coşkulu sabahı, ressam Kaya Tanyeri 8mm’lik kamerasıyla kayıt altına aldı.
Yüzbinlerce kişinin Taksim’e ulaşması uzun sürdüğü için, alandaki kutlamalar öğleden sonraya kaydı. DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler’in meydanda yaptığı konuşmanın sonlarına doğru, önce bir dizi silah sesi duyuldu, ardından yaşanan panik havası içinde halk farklı yönlere de kaçışmaya başladı. Bu sırada Sular İdaresi binasının üzerinden ve Intercontinental (daha sonra The Marmara) Oteli’nin bazı katlarından halkın üzerine ateş açıldı. Kazancı Yokuşu’na doğru yönelenlerin bir kısmı, yolun ağzına park etmiş bir kamyon nedeniyle burada yığıldı ve bazıları ezilerek, bazıları ise açılan ateş sonunda hayatını kaybetti. Farklı kaynaklara göre, 30’un üzerinde kişi yaşamını yitirdi, 130’un üzerinde yaralı vardı.
Aradan geçen onca yıl boyunca, olayın gerçek failleri ortaya çıkarılamadı. Sol gruplar arasındaki gerilime referans vererek, bunun sol içinde bir hesaplaşma olduğunu söyleyenler olduysa da, sağcıların CIA ile işbirliği içinde solculara kurduğu bir komplo olduğunu savunanlar ağırlıktaydı. 1 Mayıs 1977’deki kutlamalar, Türkiye tarihinde ve toplumsal bellekte “Kanlı 1 Mayıs” olarak yer etti.
“1 Mayıs 1977’yi Taksim’de Yaşayan Kadınlar Anlatıyor”, SES Eşitlik, Adalet, Kadın Platformu, http://esitlikadaletkadin.org/1-mayis-1977yi-taksimde-yasayan-kadinlar-anlatiyor/ [16.10.2020].
“1 Mayıs’ın heybeti gölgelenemez!”, DİSK Dergisi, s. 5-6 (1977): 202-206.
“İşçi Sınıfına Düşman Bir Akım: Maoizm…”, DİSK Dergisi, s. 5-6 (1977): 306-311.
Ertuğrul Mavioğlu, “30 yıl sonra kanlı 1 Mayıs”, Radikal, 29.04.2007, http://www.radikal.com.tr/turkiye/30-yil-sonra-kanli-1-mayis-1-812706/ [16.10.2020].
Merdan Yanardağ, “Berktay’ın yalanı ve 1 Mayıs 1977’nin perde arkası”, Haber Sol, 04.05.2012, https://haber.sol.org.tr/yazarlar/merdan-yanardag/berktayin-yalani-ve-1-mayis-1977nin-perde-arkasi-54428 [16.10.2020].