+90 (212) 347 24 25

Benim de anlatacaklarım var!

Osmanlıların Batılılaşma sürecinin kentsel dokuda ve mimarideki yansımalarından biri olan karakol binaları, 19. yüzyıl öncesinde kent içi asayişten sorumlu görevlilerin kışlalarda ve ocaklarda kalmalarına son veren bir yenilik oldu. Bu görevliler karakollardan evvel Şehzade Cami ve Aksaray’daki iki büyük kışla ile kentin belli noktalarına yayılmış kulluk (kolluk) veya karavulhane denilen merkezlerde konuşlanır, asayişle ilgili meselelerde bu noktalardan harekete geçerlerdi. Yeniçeri ağasının, bazı bölgelerde ise cebecibaşı, topçubaşı, bostancıbaşı gibi rütbeli kişilerin sorumluluğundaki kulluklar, ait oldukları bölgenin her türlü asayişine bakardı. İstanbul tarafında belirlenmiş stratejik noktalarda büyük kulluklar bulunurken, Boğaziçi’nin kontrolünü sağlayan kulluklardan biri de Baltalimanı ile Kuruçeşme kullukları arasında kalan Bebek’teydi.

Sultan II. Mahmud döneminde 20 adet Bostancı Ocağı vardı. 1826’da Yeniçerilikle birlikte ocakların da lağvedilmesiyle kulluk sistemine son verildi ve yerlerine yeni karakol binaları inşa edilmeye başladı. 1863’e gelindiğinde kentteki karakolların sayısı 232’yi bulmuştu. Buna karşın, 1845 tarihli İstanbul haritasında görüldüğü gibi, Bebek’teki kulluğun yerinde henüz bu tarihte bir karakol binası bulunuyordu. Demek ki Bebek Karakolhanesi, kaldırılan kullukların ardından ilk inşa edilen binalardan biriydi. Karakolhane, bugünkü isimleriyle Küçük Bebek Caddesi ile Cevdet Paşa Caddesi’nin kesiştiği noktada, Bebek Su Sarnıcı’nın hemen yanındaydı. Hatta Cevdet Paşa Caddesi’nin günümüzdeki genişliği göz önüne alınırsa, aşağı yukarı caddenin ortasında yer alıyordu. İmparatorluğun son yüzyılında ve Cumhuriyet döneminin başlangıcında Bebek köyündeki asayişle ilgili sorunlara bakılan, polis memurlarına ve şüphelilere ev sahipliği yapan bu karakolhane, 1946’da yol genişletme çalışmaları sırasında yıkıldı.

Abdülkadir Özcan, “Karakol”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 24 (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2001): 430-431.
Aynur Çiftçi, “Karakol Binaları”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 24 (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2001): 431-434.
Coşkun Yılmaz, “Bir Haritanın Rehberliğinde 1845 İstanbulu”, Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, c. 1 (İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür AŞ Yayınları, 2015): 562-576.

Fotoğraflar, Belgeler, Kupürler