+90 (212) 347 24 25

Benim de anlatacaklarım var!

Defterdar Burnu’ndan Kuruçeşme’ye doğru uzanan sahil hattında yer alan ve 20. yüzyılın ilk çeyreğini görebilen Osmanlı hanedanına ait yalılardan biri, Şah Sultan Yalıları olarak bilinen iki yalıdan büyük olanıydı. Ne zaman yapıldığı hakkında kesin bir bilgiye ulaşılamayan bu yapılardan küçük olanı, 19. yüzyıl başında burada yaşayan Beyhan Sultan ve Hibetullah Sultan’la anılırken, büyük olanı ise birkaç defa el değiştirdi. Yalı, kendisine sahip olan kişiler arasında en çok Sadrazam Edhem Paşa ile 1918’de ülkeyi terk ederken gemiye buradaki rıhtımdan binen Enver Paşa’nın ismiyle anıldı.

Sadrazamlık yaptığı 1877-1878’de İbrahim Edhem Paşa tarafından kullanılan yalı, onun adından aynı dönemde Adliye Nazırı olan Halil Şerif Paşa tarafından satın alındı ve bir dizi onarımdan geçti. Ne var ki, erken ölümü nedeniyle Şerif Paşa burada oturamadı ve II. Abdülhamid yalıyı Mediha Sultan’ın kullanımına verildi. II. Meşrutiyet’in ilanının ardından bir süre kimsesiz kalan yalının bir sonraki konuğu, Meclisi Mebusan Reisi Ahmed Rıza Bey olmuş, kendisi yıllar sonra kaleme aldığı anılarında burada geçirdiği kısa dönemi de anlatmıştı.

Yalının son sahibi ise, Naciye Sultan-Enver Paşa çifti oldu. I. Dünya Savaşı yıllarında İstanbul’daki günlerini burada geçiren Enver Paşa, yalının arkasındaki koruda bir dizi düzenleme yaptırttı, tepeye ise günümüzde de yaşamaya devam eden bir köşk inşa ettirdi. Yalının üst katındaki büyük salonu bir kütüphaneye dönüştüren Enver Paşa, aralarında Mustafa Kemal Paşa’nın da olduğu birçok konuğunu bu salonda ağırladı. Savaşın sonunda, İttihat ve Terakki üyeleri hakkında yakalama kararı çıkarılınca, arkadaşlarıyla birlikte onu yurtdışına kaçıracak torpidoya bu yalının rıhtımından bindi.

Enver Paşa Yalısı, savaşın ardından Fransız kuvvetlerince işgal edildi. İşgal sona erdiğinde ise Cumhuriyet’in ilk yıllarında hangi amaçla ve kimler tarafından kullanıldığı bilinmeyen yalı, Kuruçeşme Kömür Depolarının inşası sırasında yıktırıldı.

Özlem Atalan, “Ortaköy-Kuruçeşme Arasındaki Sahilsaraylar; 19. Yüzyıl”, Turkish Studies, c. 10, s. 1 (2015): 83-120.

Fotoğraflar, Belgeler, Kupürler