Nuri Akbayar’ın Devlet Arşivleri’nde ulaştığı bilgilere göre, 18. yüzyıl Beşiktaş’ında bulunan 15 değirmenden yalnızca günümüzün Türkali mahallesi sınırları içinde kalan biri 20. yüzyılın ortasına kadar ulaşabilmişti. 30’lu ve 40’lı yılların gazetelerine yansıyan bazı haberlerden, Ortabahçe Caddesi üzerinde bu yapının bulunduğu yere, belki de artık tek başına kaldığı için “Değirmen Mevkii” dendiği de anlaşıldı.

Beşiktaş’a ilişkin anılarını kaleme alarak günümüze ulaşmasını sağlayan Çelik Gülersoy’un ve Prof. Dr. Ahmet Murat’ın ayrıntılarıyla hatırladıkları un değirmeni, Ortabahçe Caddesi’nden Ihlamur yönüne doğru ilerlerken, bugünkü isimleri İmamizade ve Mecit Ali olan iki sokağın arasında bulunuyordu. Değirmenin yerine ilişkin tarifleri doğrulayan ise, Jacques Pervititch’in 1922 tarihli kadastro haritaları oldu. Pervititch, Beşiktaş’a ilişkin hazırladığı 7 numaralı paftada, yolun sağ tarafındaki değirmenin yanında buğday depolarının ve bir de makarna fabrikasının bulunduğunu kaydetmişti.

Değirmeni hatırlayan ve belleğinde kalan izleri kayıt altına alan diğer Beşiktaşlı ise Fuat Kökek’ti. Beşiktaş’ın Gizli Tarihi adlı kitabında, değirmene ilişkin şu ayrıntıları paylaşmıştı:

“Diğer iskele, tütün iskelesinden yaklaşık yirmi metre ötedeki buğday iskelesiydi. Bu iskelede de, buram buram çiftçinin alın teri kokusuyla karışık tahıl kokardı. İskenderiye Limanı’nın küçük ölçekteki minyatürü gibiydi. Çuvallar at arabalarına yüklenip İstanbul’un en büyük değirmeni olan Ortabahçe’deki Beşiktaş Değirmeni’ne taşınırdı. Beşiktaş Değirmeni’nin sahibi, buğday öğütmede tek isim, ekmek işinin piri Agop Usta’ydı.”

Kökek’in verdiği bilgilere göre, Agop Usta deniz yoluyla değirmenine gelen buğdayı öğüttükten sonra çuvallara dolduruyor ve at arabalarına yerleştirip kentin farklı bölgelerine doğru yola çıkarıyordu.

Ahmet Murat, Kayıt Dışı Anılar (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2007), 32.
Çelik Gülersoy, Kırk Yıl Olmuş (İstanbul: İstanbul Kitaplığı, 1989), 28.
Duygu Güles K., Beşiktaş’ın Gizli Tarihi (İstanbul: Siyah Kitap, 2020), 42.
Nuri Akbayar, “Osmanlı Dönemi”, Dünden Bugüne Beşiktaş, ed. Nuri Akbayar (İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 1998): 20.
Süha Karamanoğlu’yla 17 Eylül 2020 tarihinde Balmumcu’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.