+90 (212) 347 24 25

Benim de anlatacaklarım var!

Arnavutköy Amerikan Kız Koleji, Robert Kolej’le birlikte ABD sınırları dışında kurulmuş en eski Amerikan eğitim kurumlarından biriydi. Osmanlıların askeri, siyasi ve kültürel kurumlarını Batı dünyasındaki modellere benzer bir hale getirmeye çalıştığı 19. yüzyılda eğitim alanında da önemli dönüşümler yaşanmış; bir yanda mevcut okulların ve müfredatın yapısı değişirken, diğer yanda ise ülkede ardı ardına yabancılara ait okullar açılmaya başlamıştı. İşte bu okullardan ikisi, Amerikalı misyonerlerin İstanbul’a ilk gelişinden yaklaşık yarım asır sonra, Cyrus Hamlin’in öncülüğünde kurulan Robert College (RC) ile American College for Girls (ACG) idi.

RC’nin 1863’te Bebek’te erkek öğrenciler için kuruluşunun ardından, ACG de 1871’de Gedikpaşa’da bir konakta kuruldu. Okulun ilk ismi, Home School for Girls at Constantinople’du. Women’s Board of Missions adlı misyon hareketi ve bir grup Bostonlu hayırseverin desteğiyle kurulan ACG için daha sonra Üsküdar’da bir kampüs arazisi satın alındı ve burada bir okul binası inşa edildi. Çalış maların tamamlandığı 1875-1876’da Gedikpaşa’da başlayan eğitim faaliyetleri Üsküdar’a taşındı. İlk yıllarında Üsküdar Kız Rüşdiyesi adını taşıyan okul, 1890’da kolej hüviyeti kazandı ve American College for Girls ile Constantinople Woman’s College olmak üzere iki isimle anılmaya başladı. İlk mezunlarını 1891 yılında veren kolejin ilk Müslüman mezunu ise 1901’de okulu bitiren Halide Edip (Adıvar)’dı.

1905’te çıkan bir yangın, kolejin yeniden kentin Avrupa yakasına fakat bu defa Arnavutköy’e taşınmasına neden oldu. Bu yangının ardından, birkaç yıl içinde Arnavutköy-Kuruçeşme sırtlarında satın alınan araziler üzerinde yeni okul binalarının inşaatına girişildi ve ilk etapta dört ana binanın tamamlanmasıyla, kız öğrencilerin eğitimi 1914 itibariyle Arnavutköy’deki bu yeni kampüse taşındı. Cumhuriyetin ilanının ardından, okul Türk milli eğitim programının koşullarına göre müfredatını ve tüzel yapısını yeniden düzenlemek zorunda kaldı. Bu kapsamda hayata geçirilen yeni uygulamaların başında, Türk dili dersinin haftalık ders saatinin arttırılması ile Rumca ve Ermenicenin müfredattan çıkarılması geliyordu. Zaten bir süre sonra, okulun Müslüman öğrenci sayısı da artmaya başladı.

ACG ile RC, uzun süre özerk şekilde faaliyetlerine devam etseler de, zaman içinde aynı çatı altında birleştiler. 1932 yılında iki okul tek bir müdürlüğün idaresine bağlandı, ardından 1959’da tek bir mütevelli heyeti tarafından yönetilmeye başladı. Nihayet 1971’de Bebek’te okuyan RC’nin erkek öğrencilerinin Arnavutköy’deki kampüse nakledilmeleriyle, iki okul Robert Kolej çatısı altında karma eğitime geçti.

Ayşe Köse, Yabancı Okullarda Kızların Din Eğitimi (Arnavutköy Amerikan Kız Koleji Örneği) (Yüksek Lisans Tezi, TC Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003).
Fatma Acun, “Arnavutköy Amerikan Kız Koleji Mezunları ve Meşhurları”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, s. 22 (2015): 417-442.
“Tarihimiz”, Robert Kolej, https://website.robcol.k12.tr/tr/rc-hakkinda/tarihimiz [28.06.2020].
Zafer Toprak, “Arnavutköy Amerikan Kız Koleji”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. 1 (İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 1993): 316-318.
Faruk Pekin’le 19 Ocak 2018 tarihinde Balmumcu’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.

İlgili Konular