Amerika Birleşik Devletleri sınırları dışında kurulmuş ilk Amerikan koleji olan Robert Kolej, 16 Eylül 1863 tarihinde Bebek’teki ahşap bir binada dört erkek öğrenciyle eğitime başladı. İlk ismi ise, Seminer Okulu’ydu. Dr. Cyrus Hamlin’in girişimleri ve Christopher Rhinelander Robert’ın maddi desteğiyle hayat bulan Robert Kolej’in ilk binası, 1868’de temeli atılıp 1871’de tamamlanan ve günümüzde Boğaziçi Üniversitesi Güney Kampüsü içinde yer alan Hamlin Hall’du. Kolejin aynı kampüs içindeki diğer binalarının inşaatı ise I. Dünya Savaşı öncesinde tamamlandı ve faaliyete geçti.

1871 yılında Robert Kolej’in farklı milletlerden 170 öğrencisi vardı. Bu sayı iki yıl sonra 1873’e yükseldi. Başlangıçta yalnızca Osmanlı İmparatorluğu’ndaki gayrimüslim ve yabancı uyruklu öğrenciler burada ders görürken, daha sonra Müslüman ve Türk öğrenciler de koleje kabul edilmeye başladı. Hüseyin Pektaş, 1903’te bitirdiği Robert Kolej’in ilk Türk mezunu olmuştu. Hem verdiği eğitimin kalitesi ve hem disiplin anlayışı nedeniyle, bu okulu başarıyla tamamlamak hiçbir zaman kolay bir iş olmadı. Öyle ki, 1863-1890 aralığında koleje devam eden bin 1.551 öğrenciden yalnızca 263’ü buradan mezun olabilmişti. Tıpkı Cumhuriyet döneminde de olacağı gibi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında da Robert Kolej’den mezun olan pek çok öğrenci toplumsal, kültürel, sanatsal, edebi ve siyasal yaşamda önemli roller üstlendi.

Robert Kolej, öğrencilerine sunduğu temel ders müfredatının yanında, kültürel ve fizik gelişime de daima önem verdi. Sağlıklı, disiplinli, özverili, topluma saygılı, “usul adap bilen” öğrenciler yetiştirmek, hem İmparatorluk hem de Cumhuriyet dönemlerinde kolejin en temel prensipleri arasındaydı. Zaten çatısı altındaki öğrencilerin sanatsal ve sportif gelişimlerine verilen önem, okulun bu alanlarda hem kurumsal hem de bireysel pek çok başarı kazanmasını sağlamıştı. Robert Kolej’in spor kulüpleri ile kurduğu takımlar, İstanbul ve Türkiye ölçeğinde değerli sporcular yetiştirmesini sağlarken, okul Beşiktaş ilçesinde faaliyet gösteren kulüplere de sık sık kapısını açtı, bu kulüplerdeki oyunculara kendi salonları ve açık alanlarında antrenman yapabilme fırsatı sundu.

İmparatorluk döneminde laik ve pozitivist bir müfredat takip edilse de, Robert Kolej her şeyden evvel misyonerlerce kurulmuştu ve 1923’e kadar öğrencilerinin ahlaki gelişimine de azımsanmayacak bir önem veriliyordu. Cumhuriyet’in ilanının ardından Robert Kolej’deki dini dersler ve ritüeller kaldırıldı, İncil derslerine yalnızca Hıristiyan öğrenciler devam etti. 1923 sonrasında yaşanan diğer önemli değişim ise eğitim diliyle ilgiliydi. Kuruluşundan itibaren farklı milletlerden pek çok öğrencisi bulunan okulda, farklı dillerde dersler verilse de eğitimin anadili İngilizceydi. Yıllarca öğrencilere önce iyi bir İngilizce, ardından diplomasi dili kabul edilen Fransızca öğretilmiş, bunların yanında Türkçe, Almanca, Bulgarca, Ermenice, Rumca, Latince dersleri de seçmeli olarak verilmişti. Cumhuriyet döneminde anadil Türkçe oldu, yabancı dil olaraksa İngilizce ve Fransızca öğretimine devam edildi.

Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında özerk bir statüde faaliyetlerine devam eden Robert Kolej ile 1871’de kurulan Arnavutköy Amerikan Kız Koleji, 1932’de aynı idare altında birleştirildi. 1959’da ise iki okul tek bir mütevelli heyetinin sorumluluğuna girdi. Eylül 1971’de Robert Kolej’in Bebek’teki kampüsü, tüm binaları, laboratuvarları, ortak alanları ve çalışanlarıyla birlikte Türk hükümetine devredildi ve böylece Boğaziçi Üniversitesi resmen kurulmuş oldu. Robert Kolej’in öğrencileri ise, Arnavutköy Amerikan Kız Lisesi’nin kampüsüne geçtiler. Günümüzün ilçe sınırları üzerinden düşünülürse, Beşiktaş’taki en eski öğretim kurumlarından biri olan Robert Kolej’in 1863’ten 1971’e kadar eğitim verdiği İstanbullu öğrencilerinin başında Beşiktaşlılar geldi. Evrim Şencan Gürtunca’nın araştırma sonuçlarına göre, söz konusu 108 yıllık dönemde okulun İstanbul’da ikamet eden 1.766 öğrencisi oldu ve ilçeler bazında yapılan 273 öğrenciyle birinci sırada Beşiktaşlılar vardı.

Evrim Şencan Gürtunca, “Robert Kolej’de Okuyan Türk Öğrencilerin Sosyal Arka Planları (1863-1971)”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, c. 17, s. 33 (2018): 29-64.
Fatma Acun, “Robert Kolej Mezunları ve Meşhurları”, Turkish History Educational Journal, c. 4, s. 2 (2015): 136-164.
Fatma Acun, Evrim Şencan Gürtunca, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Robert Kolej’de Eğitim”, Tarih İncelemeleri Dergisi, c. XXXI, s. 1 (2016): 1-34.
“Kurum tarihi”, Boğaziçi Üniversitesi, http://www.boun.edu.tr/tr-TR/Content/Genel/Tarihce {13.07.2020].
“Tarihimiz”, Robert Kolej, https://website.robcol.k12.tr/tr/rc-hakkinda/tarihimiz [13.07.2020].
Nigar Nigar Alemdar’la 15 Ocak 2018 tarihinde Bebek’te yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Faruk Pekin’le 19 Ocak 2018 tarihinde Balmumcu’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Ahmet Demirel’le 21 Ekim 2020 tarihinde Balmumcu’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Erdoğan Agan’la 12 Mart 2021 tarihinde Balmumcu’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Haluk Yiğiter’le 12 Ekim 2021 tarihinde Bebek’te yapılan sözlü tarih görüşmesi.