1910’lardan beri Ortaköylüleri Beşiktaş’a, Karaköy’e ve “İstanbul’a” getirip götüren 23 Numaralı Ortaköy-Aksaray Tramvayı 1960 yılında hizmetten kaldırıldı. Kentte asfalt yol ağına yatırım yapılması ve motorlu araç trafiğinin artmasıyla, tramvay seferleri 1950’lerin sonuna doğru peyderpey azaltılmış, bu kapsamda 23 numaralı tramvayın da İstanbul tarafındaki kalkış noktası 1958’de Aksaray’dan Fatih’e çekilmişti. Hat iki yıl sonra da tümüyle iptal edildi.
Tramvayları tarihe karışan Ortaköylüler için, İETT 1961 itibariyle 30 Numaralı Ortaköy-Aksaray Troleybüsü’nü hizmete soktu. Bu numara, 1960 öncesinde aynı hat üzerinde gidip gelen otobüslere aitti. Ortaköy ile Galata Köprüsü arasında sahil boyunca devam eden bu hattın yeni troleybüsleri, 60’lı yılların ikinci yarısında kent nüfusu artmaya devam ettiği için aynı numaraya sahip daha fazla otobüsle desteklenmeye başladı. Aksaray tarafından gelen troleybüs ve otobüsler Ortaköy’e vardığında Boğaziçi Köprüsü’nün ayaklarının dibinden geri dönüyor, Dereboyu’na ise girmiyordu. İETT tarihinde Ortaköy Dereboyu’na çalışan ilk hat, 1969’da hizmete giren 30A Numaralı Fatih-Ortaköy Dereboyu oldu.
Ortaköylüleri taşıyan troleybüs filosunda en çok kullanılan araçlar, İETT tarafından üretilen ve “Tosun” ismi verilen 101 filo numaralı troleybüslerdi. Tosunlarla başlayıp kısa süre içinde otobüslerle desteklenen Ortaköy-Aksaray hattının İstanbul tarafındaki kalkış noktası aslında Yenikapı’ydı ama bu plantonluk hattın ismine yansımadı. 1984 sonrasında hat üzerinde çalışan troleybüslerin sayısı azalırken, onların yerine Leyland ve İkarus marka otobüsler hakim oldu. Hattın Yenikapı kalkış noktası 1991’de Eminönü’ne çekilirken, ertesi yıl ise tamamen kaldırıldı ve yerini Ortaköy ile Fatih’i birbirine bağlayan 30A hattına bıraktı.
Burhan Felek, “Nazar deymesin!”, Cumhuriyet, 27.03.1944.
Fotoğraflarla İstanbul’da Ulaşım 1, haz. Akın Kurtoğlu (İstanbul: İETT Yayınları, 2015), 39.
Fotoğraflarla İstanbul’da Ulaşım 2, haz. Akın Kurtoğlu (İstanbul: İETT Yayınları, 2015), 45.
“İlk Türk troleybüsü “Tosun”, Edirnekapı-Taksim hattında hatıraları canlandırıyor”, İBB Kültür İstanbul, 19.06.2014.