50’li yıllardaki göçlerle İstanbul’da gerçekleşen hızlı nüfus artışı, tramvayların kent içi ulaşımda yetersiz kalmasına neden olmaya başladı. Bunun üzerine mevcut yollar genişletildi, yeni asfalt yollar açıldı ve tramvaylar hızla yerlerini otobüslere bıraktı.
Otobüsler kentin ana ulaşım aracına dönüşürken, elektrikle çalıştıkları için daha ekonomik olacakları düşünülen troleybüslerin de onlara eşlik etmesine karar verildi. Bu amaçla İtalyan San Giorgio adlı firmaya 1957’de troleybüs sipariş edildi ve yeni araçlar bundan 4 yıl sonra, 27 Mayıs 1961’de hizmete girdi. Kentin ana yolları, elektrikle çalışan bu araçların ilerleyebilmesi için yüksek direkler ve onların arasına gerilen bakır tel çiftleriyle örülmüştü. İlk seferler Topkapı-Eminönü ve Şişli-Aksaray arasında başladı. Bunları, Eminönü-Karaköy-Beşiktaş, Kurtuluş-Pangaltı, Edinekapı-Saraçhane hatları izledi. Levent’i de içine alan ve kentin Avrupa yakasını neredeyse boydan boya gezen ring hattı ise 1962 sonu itibariyle etaplar halinde hizmete girdi.
Levent ile Tünel’i birbirine bağlayan ilk hat 7 Aralık 1962’de açıldı. Karaköy-Beşiktaş-Levent arasında gidip gelen troleybüsler, mazotlu otobüslerin tırmanmakta zorlandığı Barbaros Bulvarı’nı rahatça çıkabiliyordu. Kısa süre sonra bu hat, Levent’i içine alan uzun bir güzergaha dönüştürülerek L1 ve L2 numaralı iki sefer kondu. “Levent-Beyazıt hattı” olarak anılan bu güzergahta, araçlardan biri Levent’ten hareket ettikten sonra Zincirlikuyu’dan Şişli’ye doğru döner ve Harbiye, Taksim, Unkapanı, Aksaray, Sultanahmet, Sirkeci’nin ardından köprü üzerinden Karaköy’e, oradan da Beşiktaş ve Yıldız’a uğrayarak Levent’e dönerdi. Diğer yön ise bunun tam tersiydi. Beşiktaş üzerinden Karaköy, Sirkeci, Aksaray, Unkapanı, Taksim ve Şişli’yi gezen araçlar, oradan yeniden Levent’e dönerdi. Buradaki hareket noktası, çarşı meydanında Çalıkuşu Sokak’ın girişindeydi. Hatta troleybüslü yılları hatırlayan Leventlilerin anılarına göre, bir araç park halinde beklerken eğer arkasından diğeri gelirse, park halindekinin boynuzları indirilir, böylece arkadan gelen elektriği kesilmeden yoluna devam edebilirdi.
Levent’in troleybüs seferlerini etkileyen olaylardan biri, 1975’te tamamlanarak hizmete giren Zincirlikuyu Üstgeçidi oldu. Zira buradan geçen yüksek gerilim hattı, troleybüsün çalışmasını engellediği için güzergah değiştirildi. Diğer önemli olay ise Boğaziçi Köprüsü’nün açılmasıydı. Köprünün ardından kent için ulaşım biçimleri yeniden düzenlendi, toplu taşımada otobüslere ağırlık verildi ve otobüsler için tercihli yollar açıldı. 80’li yılların başında Levent ile Tünel arasında işleyen 50 numaralı troleybüs bu hatta çalışan son araç oldu.
Elektrik kesintileri ve boynuzlarının tellerden çıkması nedeniyle sık sık yolda kalan ve trafiği aksatan troleybüsler, işletmeden kaldırıldıkları 1984 Temmuz’una kadar İstanbullulara yaklaşık çeyrek asır boyunca unutmayacakları yolculuk deneyimleri yaşattılar.
Fotoğraflarla İstanbul’da Ulaşım 1, haz. Akın Kurtoğlu (İstanbul: İETT Yayınları, 2015), 39.
“Troleybüs şebekesi”, Cumhuriyet, 15.08.1961.
“Eminönü-Bebek troleybüs hattı da açılıyor”, Cumhuriyet, 22.02.1962.
“Levent Troleybüs hattı açılıyor”, Cumhuriyet, 16.06.1962.
“Tünel Trolleybüs seferleri kaldırıldı”, seferleri kaldırıldı”, Cumhuriyet, 29.06.1963.
“Troleybüslere de Ön Kapıdan Binilecek”, Cumhuriyet, 01.09.1981.
Suzan Beyenal’la 24 Haziran 2021 tarihinde Levent’te yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Atacan Türk’le 14 Temmuz 2021 tarihinde Levent’te yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Erol Kuntsal ve M. Alev Silahtar’la 12 Ocak 2022 tarihinde Konaklar’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.