Her ne kadar Beyoğlu ilçesinin Ömer Avni mahallesi sınırları içinde kalsa da, 1950-1975 aralığında Beşiktaş’ın merkez mahallelerinde oturan çocukların ilkokulu bitirdikten sonra devam ettikleri iki ortaokuldan biri Kabataş set üstündeki Fındıklı Ortaokulu’ydu. Bir kısım Ortaköy’deki Gaziosmanpaşa Ortaokulu’nu tercih ederken, azımsanmayacak sayıda Beşiktaşlı aile de çocuklarını Fındıklı Ortaokulu’na gönderiyordu.
Günümüzdeki isimleriyle Sulak Çeşme, Muhtar Leyla Iğdır ve Beytül Malcı Sokakları arasında bulunan ve 19. yüzyıl sonunda Esma Sultan’ın oturduğu konaklar, ilk kez 1892 yılında eğitim hizmetine tahsis edildi. II. Abdülhamid’in emriyle kurulan Aşiret Mekteb-i Hümayunu, 4 Ekim 1892 itibariyle burada Arap aşiretlerine mensup çocuklara eğitim vermeye başladı. Özel statüde bir eğitim kurumu olan bu mektebin amacı, aşiret kültürünün hakim olduğu bölgelerde büyüyen çocuklara Türkçe eğitim vermek, devlete ve hilafete sadakatlerini arttırmak, imparatorluğun Ortadoğu’ya uzanan topraklarında Batılıların kışkırttığı milliyetçi akımların gelişimini önlemekti. 1907’ye kadar hizmet veren Aşiret Mekteb-i Hümayunu’nun kapanışının ardından, bu konakların yeni sakinleri Kabataş Mekteb-i İdadisi öğrencileri oldu.
18 Mayıs 1908’de eğitim hayatlarına başlayan Kabataşlıların okulu, Balkan Savaşları sonrasında ilkokul bölümünün de açılmasıyla 1913’te Kabataş Sultanisi adını aldı. Cumhuriyet’in ilanının ardından Kabataş Erkek Lisesi’ne dönüşen ve birkaç yıl daha burada kalan okul, Esma Sultan Konakları artık ihtiyacı karşılayamadığı için 1928-1929 Eğitim Yılı başında Ortaköy’deki Feriye Sarayları’na taşındı. Bu tarihten 1950’ye kadar, Esma Sultan Konakları sırasıyla Gaziosmanpaşa Ortaokulu, İnönü Kız Lisesi ve Beyoğlu Erkek Lisesi olarak farklı aidiyet gruplarından öğrencilere ev sahipliği yaptı.
1949’a gelindiğinde Beyoğlu Erkek Lisesi öğrencileri yeni açılan Taksim Lisesi’ne nakledilince, Esma Sultan Konakları yüzyılın ikinci yarısına bu defa Fındıklı Ortaokulu olarak girdi. Ömer Avni, Ayaspaşa, Gümüşsuyu gibi civar mahallelerde oturan çocuklar kadar, Vişnezade’den Sinanpaşa’ya, hatta Abbasağa ve Çırağan’a kadar Beşiktaş’ın birçok mahallesinin çocukları da çeyrek asır boyunca bu okula devam etti. Mahallelerindeki ilkokullarından mezun olduktan sonra eğer bir koleje yazılmadılarsa, en az üç yıl boyunca kimi her gün Ağaçlı Yol’dan yürüyerek, kimi Bebek’ten veya Ortaköy’den kalkan tramvaylara binerek, kimiyse Bayıldım Yokuşu’ndan aşağı inerek Kabataş’taki okuluna gidip derslerine girdi.
1974’e gelindiğinde, okulun tarihi taş binası Kabataş Ticaret Lisesi’ne dönüştürüldü. Bahçeye yapılan yeni binaya ise Beyoğlu Fındıklı Lisesi yerleşti ve böylece buradaki eğitim çeyrek asır sonra yeniden lise düzeyine yükselmiş oldu. Her ne kadar Fındıklı Lisesi’nin bir süre daha orta sınıfları da bulunsa da, Beşiktaşlı çocuklar 1975 sonrasında çoğunlukla Beşiktaş Ortaokulu, Beşiktaş 2. Kız Ortaokulu, Esentepe Ortaokulu ile Atatürk Kız Lisesi ve Kabataş Erkek Lisesi’nin orta sınıflarına devam ettiler.
Bayram Kodaman, “Aşiret Mekteb-i Hümayunu”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 4 (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991): 9-11.
“Okulumuzun Tarihçesi ve Bugünkü Durumu”, Fındıklı Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, https://beyoglufindikli.meb.k12.tr/icerikler/okulumuzun-tarihcesi-ve-bugunku-durumu_86398.html [30.09.2021].
“Tarihçe”, Kabataş Erkek Lisesi, https://kabataserkeklisesi.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/03/456448/icerikler/tarihce_1784484.html?CHK=ae5b0dbf6bf65996504933ba4128fc16 [30.09.2021].
“İstanbulda lağvedilen ve kurulan mektebler”, Cumhuriyet, 21.09.1949.