Çırağan Caddesi üzerinde yer alan ve II. Abdülhamid döneminde Beşiktaş Askeri Rüşdiyesi, İstanbul’un İşgal Dönemi’nde ise işgal orduları karargahı olarak kullanılan tarihi bina, Cumhuriyet’in ilk yıllarında açılan yüksek dereceli mesleki ve teknik okullardan biri için kullanılmıştı: Şehir Bandosu Mektebi.

Şehir Bandosu Mektebi’nin kökleri, 1831’de kurulan Beşiktaş Sarayı Orkestra ve Bandosu’na kadar uzanıyordu. 1826’da Yeniçeri Ocağı lağvedilince Mehterhane-i Hümayun da kaldırılmış, yerine Mızıka-ı Hümayun adlı dönemin Batılılaşma prensiplerine uygun yeni bir bando kurulmuştu. Yönetiminde, uzun süre Fransız ve İtalyan orduları bando şefliği yapmış Giuseppe Donizetti’nin yetkilendirildiği bu kurumla birlikte, Batılı ezgiler, enstrümanlar ve notalar artık kalıcı olarak imparatorluk çatısı altına girmiş oldu. Avrupai tarzda marşlar bestelendi, korolar oluşturuldu, geleneksel musiki anlayışında köklü değişimler yaşandı ve pek çok müzisyen yetiştirildi. II. Abdülhamid döneminde bu kuruma opera, operet, tiyatro bölümleri de eklendi, II. Meşrutiyet döneminde ilk senfoni orkestrası kuruldu ve Darülelhan adlı ilk müzik okulu açıldı. Maarif Nezareti’ne bağlı olarak açılan bu 4 yıllık okul, daha sonra İstanbul Valiliği’ne bağlandı ve Belediye Şehir Bandosu’nun oluşumuna zemin hazırladı.

1 Haziran 1927’de İstanbul Belediyesi Konservatuarı’na müzisyen yetiştirmek amacıyla Şehir Armonisi Kurulu tarafından Darülaceze bünyesinde açılan ve 1932’de Çırağan’a taşınan yatılı okulda, 1940’ların ikinci yarısına kadar pek çok öğrenci mesleki eğitim aldı ve profesyonel birer sanatçı olarak müzik dünyasına adım attı. Öğrencilik yılları boyunca İstanbul’un parklarında, bahçelerinde, salonlarında ve sahnelerinde kent sakinlerine konserler veren genç müzisyenlerin bazıları, mezun olduktan sonra Cumhurbaşkanlığı Filarmoni Orkestrası’nda ve İstanbul Şehir Orkestrası’nda görev aldı, bazıları ise Devlet Konservatuarı’nda öğretmenliğe başladı.

Erken Cumhuriyet yıllarının Şehir Bandosu Mektebi’ne ev sahipliği yapan ve ülkede sanatın gelişimine büyük katkılar sunan bu tarihi yapı, daha sonra Beşiktaş Evlendirme Dairesi ve Beşiktaş Kaymakamlığı olarak hizmet vermeye devam etti.

Cengiz Kahraman, “Şehir Bandosu Mektebi’nde Neler Gördüm?”, B+ Dergisi, s. 28 (2020): 12-13.
Necdet Sakaoğlu, “Şehir Bandosu Mektebi”, Dünden Bugüne Beşiktaş, ed. Nuri Akbayar (İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 1998): 263.
Nuri Özcan, “Mızıka-yi Hümayun”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 31 (Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2020): 420-422.
Cevat Fehmi Başkut, “Şehir Bandosu mektebinde neler gördüm?”, Cumhuriyet, 16.07.1932.