Osmanlı İmparatorluğu’nun son yüzyılı içinde, Müslüman çocukların yabancılara ait bir okula devam zorunluluğu olmadan Batı tarzında eğitim alabilmeleri için Müslim Husisi Mektepleri açılmıştı. 1873’te eğitime başlayan Darüşşafakat’ül İslamiye, bu özel okulların ilk örneklerinden biriydi. 1873-1900 aralığında İstanbul’un birçok mahallesinde özel okullar ardı ardına açılırken, bunlar arasında Beşiktaş’ta hizmete girenlerden biri de 1905’te eğitime başlanan Afitab-ı Maarif Mektebi idi.

Afitab-ı Maarif Mektebi’nin kuruluş amacı, talimatname ve nizamnamesinde şu sözlerle dile getirilmişti:

“Vazifelerini bilip her gün düzenli olarak derslerini öğrenen ve iyi ahlak ile yetişerek vatana ve millete hizmet edebilecek hakiki bir insan olmaya çalışan bireyler yetiştirmek.”

Akaretler’de 13, 17 ve 24 numaralı hanelerde hizmet veren okulun üç kurucusu vardı. Bunlar, Saadetlu Mehmed Ziyaeddin, Mahmud Celaleddin Efendi ve Vitali Efendi’ydi. Burada üçü iptidai (ilkokul), üçü de rüşdiye (ortaokul) olmak üzere toplam 6 yıl süren bir eğitim veriliyordu. Bunların yanında, okuma eğitimi verilen ihtiyat (hazırlık) sınıfları da vardı. Sadece erkek çocukların devam edebildiği bu okulun yatılı kısmı yoktu.

1910’da 350, 1914’te ise 500 öğrencinin eğitim gördüğü okulun hazırlık sınıfları, bir öğretmene en fazla 25 öğrenci düşecek şekilde planlanmıştı. Bu düzeydeki çocuklara yalnızca okuma değil, bunun yanında dini öğretiler, giyim kuşamdan sofrada yeme içmeye kadar gündelik hayata ilişkin usuller, hayvanlar ve bitkiler üzerine temel bilgiler de veriliyordu. Tam bir anaokulu hüviyetinde olan bu şubenin bir sonraki safhası, hazırlığı tamamlamış çocukların devam ettikleri iptidai mektep, yani üç yıllık eğitim verilen ilkokuldu. Kuran’ı Kerim’den ahlak bilgilerine, Türkçeden matematiğe, coğrafyadan felsefeye kadar daha geniş bir müfredat uygulanıyordu. Ayrıca velileri izin veren öğrencilerin Fransızca öğrenmeleri de mümkündü. Ortaokul seviyesine gelen öğrencilere ise aynı müfredat daha kapsamlı ve ayrıntılı biçimde uygulanıyor, buna edebiyat, resim, tarım, sağlık, tercüme gibi dersler de ekleniyordu.

Muadili diğer özel eğitim kurumları gibi, Afitab-ı Maarif Mektebi de ücretli bir okuldu. Diğerlerinden farkı ise, ücretli gece dersleri açan ilk okul olmasıydı. Ne var ki, o da On Yıllık Savaş döneminin başlangıcında mali buhrana girdi. Velilerin yaptıkları ödemeler okulun masraflarını karşılamaya yetmedi ve okul Haziran 1914’te kapanmak zorunda kaldı. O yıl henüz okulun öğrencisi olan çocuklar ise mecburen Beşiktaş Sultanisi’ne, Kabataş Sultanisi’ne ve civardaki diğer okullara nakledilmek zorunda kaldılar.

Nuri Güçtekin, İstanbul’daki Müslim Özel Mektepleri (1873-1922) (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2013), 246-250.