+90 (212) 347 24 25

22 NUMARALI BEBEK TRAMVAYI
Benim de anlatacaklarım var!

Beşiktaş sakinlerinin 1950’li yıllara kadar Galata, Karaköy ve Eminönü yönüne ulaşımını sağlayan başlıca vasıta tramvaydı. Elektrikli tramvaya geçilmeden önce karadan ilk toplu ulaşım deneyimleri atların çektiği tramvaylar aracılığıyla yaşanmış, kent tarihinin ilk atlı tramvay hattı 3 Eylül 1872’de hizmete giren Azapkapı-Ortaköy arasında kurulmuştu. Bu hat Azapkapı’daki Sokullu Mehmet Paşa Cami önünden başlıyor; Perşembe Pazarı, Karaköy ve Tophane’nin ardından bugünkü Beşiktaş ilçe sınırlarına girerek Dolmabahçe, Sinanpaşa ve Çırağan’ı geçerek Ortaköy’e uzanıyordu. “Boğaz Hattı” olarak da anılan bu güzergahtaki nüfus yoğunluğu nedeniyle atlar bir süre sonra çift katlı tramvaylar çekmeye başladılar.

1911’de Osmanlı Anonim Elektrik Şirketi’nin kurulmasıyla atlı tramvaylar yavaş yavaş yerlerini elektrikli tramvaylara bırakmaya başladı ve kentteki ilk elektrikli tramvay hattı Karaköy’den başlayıp yine Ortaköy’e kadar uzandı. 1915-1926 yılları arasında kentte hizmet veren tramvay hatlarından bugünkü Beşiktaş mahallelerine uzananlar arasında Sirkeci-Karaköy-Beşiktaş, Eminönü-Bebek, Aksaray-Ortaköy ve Beşiktaş-Fatih hatları bulunuyordu.

Çoğu İstanbullu gibi, Beşiktaş’ın sahil mahallelerinin sayısız sakini de yıllar boyu işlerine, okullarına, pazaryerlerine, stadyumlara, sinemalara veya birbirilerinin evlerinde misafirliğe bu tramvaylarla gidip geldiler. Pek çok İstanbullu, gündelik hayatını bu tramvayların sefer saatlerine göre ayarladı, farklı mevkilerde oturup kalktı, birbiriyle tanıştı ve her biri kent yaşamının renklerinden biri oldu. İstanbul’un tramvayları mahalleleri, insanları ve kültürleri birbirine bağladı, kimi zaman yaptıkları kazalarla kimi zamansa içlerinde gerçekleşen hırsızlık ve çapkınlık gibi olaylarla gazetelerde yer aldılar. 1950’lerde asfalt yollar ve motorlu araçlar nedeniyle tarihe karışana dek, İstanbul’un ve Beşiktaş’ın sahil mahallelerinin gündelik hayatını biçimlendiren vazgeçilmez birer araç oldular.

Sertaç Kayserilioğlu, Dersaadet’ten İstanbul’a Tramvay (İstanbul: İETT Genel Müdürlüğü, 1998), 50, 68, 76-77.
Mualla Mezhepoğlu’yla 15 Ocak 2018 tarihinde Bebek’te yapılan sözlü tarih görüşmesi.
İbrahim Bedizci ve Taha Güzgün’le 19 Ocak 2018 tarihinde Bebek’te yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Ahmet Demirel’le 21 Ekim 2020 tarihinde Balmumcu’da yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Evin İlyasoğlu ve Ergin Sander’le 25 Kasım 2021 tarihinde Etiler’de yapılan sözlü tarih görüşmesi.
Tuncer Kobaner’le 8 Mayıs 2022 tarihinde Dikilitaş’ta yapılan sözlü tarih görüşmesi.

Fotoğraflar, Belgeler, Kupürler